Stanisław Kozyr-Kowalski
(1936-2004) socjolog, prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie w Instytucie Socjologii kierował Zakładem Socjologii Teoretycznej i Klasycznej. Absolwent Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego (1960). W roku 1965 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu uzyskał tytuł doktora socjologii na postawie rozprawy „Socjologia religii Maxa Webera jako pozytywna krytyka materializmu historycznego”, przygotowanej pod kierunkiem prof. Tadeusza Szczurkiewicza. Tam też uzyskuje habilitację w 1968 r. na podstawie pracy „Miejsce wartości w poznaniu humanistycznym w ujęciu Maxa Webera i Karola Marksa. Studium z socjologii wiedzy”. W roku 1969 przenosi się do Poznania, gdzie obejmuje stanowisko wicedyrektora nowo powstałego Instytutu Socjologii oraz kierownika Zakładu Historii Socjologii. W tym czasie ulega ciężkiemu wypadkowi komunikacyjnemu, w wyniku którego doznaje trwałego kalectwa i zostaje przykuty do wózka inwalidzkiego. W roku 1974 uzyskuje tytuł profesora nadzwyczajnego, w roku 1979 – zwyczajnego. Zainteresowania badawcze: socjologia teoretyczna, socjologia gospodarki i zróżnicowania społecznego, socjologia wiedzy, socjologia religii. Zdaniem Jerzego Szackiego (1982), był najlepszym polskim znawcą twórczości Maxa Webera i autorem dwóch najlepszych polskich prac o Weberze. W sposób krytyczny próbował zintegrować elementy różnych klasycznych dokonań socjologicznych i wykorzystać je w nowoczesnej teorii socjologii. Podejście to określił mianem neoklasycyzmu socjologicznego. Rozwijany w Polsce popaździernikowej, zarówno w opozycji do skłonnej do apologetyki socjologii empirycystycznej, jak i do tworzonych na gruzach stalinowskiej myśli „marksistowskich filozofii i teorii rozwoju społecznego”, zakładał twórczą otwartość na wszystkie kierunki i szkoły socjologiczne. Ostatnie kilka lat pracy Kozyr-Kowalski poświęcił badaniom nad sytuacją szkolnictwa wyższego we współczesnym świecie i w Polsce. Jego stanowisko wobec przemian uniwersytetów było krytyczne, uważał, że tracą one stopniowo swoją odrębność i specyfikę i upodabniają się do biura lub fabryki, przejmując też charakterystyczne dla nich patologie. Autor m.in.: „W poszukiwaniu początków wierzeń religijnych” (1961); „Dialektyka a społeczeństwo: wstęp do materializmu historycznego” (współautor: 1972 i nast.); „Własność: gospodarka a prawo: studia o marksistowskiej teorii własności” (redakcja: 1977); „Klasy i stany: Max Weber a współczesne teorie stratyfikacji społecznej” (1979); „Klasy i warstwy społeczne w socjologii niemarksistowskiej” (redakcja: 1979); „O ideologii” (1982); „Struktura gospodarcza i formacja społeczeństwa” (1988); „On social differentiation: a contribution to the critique of Marxist ideology”, t. 1-3 (współredakcja: 1992); „Ownership and society” (współautor: 1993); „Socjologia, społeczeństwo obywatelskie i państwo” (1999 i nast.); „Uniwersytet a rynek” (2005).Liczba opublikowanych utworów: 1
Max Weber a Karol Marks: socjologia Maxa Webera jako „pozytywna krytyka materializmu historycznego”